Odpowiedzialność projektanta i kosztorysanta za naruszenie dyscypliny finansów publicznych

Nowelizacja ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, funkcjonująca od 11 lutego 2012 r.1, rozszerzyła zarówno krąg osób, które podlegają odpowiedzialności publicznej, jak również katalog czynów naruszających dyscyplinę finansów publicznych. Po nowelizacji ustawy do grona osób odpowiedzialnych za naruszenie dyscypliny finansów publicznych Zamawiający będzie mógł zaliczyć projektanta oraz kosztorysanta.

Dotychczas odpowiedzialność w zakresie dyscypliny finansów publicznych ponosiły osoby gospodarujące środkami publicznymi. Rzadko pociągano do odpowiedzialności projektanta za zły opis przedmiotu zamówienia, czy kosztorysanta za błędy w źle oszacowanej wartości zamówienia na roboty budowlane.

Obecnie odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych podlegają również inne osoby, takie jak [art.4.1]:

1. wchodzące w skład organu wykonującego budżet lub plan finansowy jednostki sektora finansów publicznych albo organu zarządzającego podmiotem niezaliczanym do sektora finansów publicznych, któremu przekazano do wykorzystania lub dysponowania środki publiczne, lub zarządzającego mieniem tych jednostek lub podmiotów;

2. kierownicy jednostek sektora finansów publicznych;

3. pracownicy jednostek sektora finansów publicznych lub inne osoby, którym powierzono wykonywanie obowiązków w tej jednostce, których niewykonanie lub nienależyte wykonanie stanowi czyn naruszający dyscyplinę finansów publicznych;

4. osoby wykonujące w imieniu podmiotu niezaliczanego do sektora finansów publicznych, któremu przekazano do wykorzystania lub dysponowania środki publiczne, czynności związane
   z wykorzystaniem tych środków lub dysponowaniem tymi środkami.
    

„Za naruszenie dyscypliny finansów publicznych [art.17] odpowiedzialna jest osoba niebędąca pracownikiem jednostki sektora finansów publicznych, której na podstawie przepisów o zamówieniach publicznych zamawiający powierzył przygotowanie lub przeprowadzenie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, działająca jako pełnomocnik zamawiającego, podlega odpowiedzialności za to naruszenie, jeżeli zamawiający jest jednostką sektora finansów publicznych lub udzielane zamówienie publiczne jest finansowane ze środków publicznych.”

Z powyższego wynika, że katalog osób odpowiedzialnych poszerzono o osoby niebędące pracownikami instytucji publicznych, a uczestniczące w przygotowaniu planu lub budżetu, którym powierzono wykonanie obowiązków w jednostce sektora publicznego oraz osoby, którym na podstawie przepisów o zamówieniach publicznych zamawiający powierzył przygotowanie lub przeprowadzenie postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego. 

Jednocześnie znowelizowana ustawa rozszerza zakres przedmiotowy czynów stanowiących naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

Odpowiedzialnością z tytułu naruszenia dyscypliny finansów publicznych zostały objęte naruszenia przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych.  Mają one kluczowe znaczenie dla prawidłowego przygotowania i przeprowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Głównie chodzi o zachowanie uczciwej konkurencji, równe traktowanie podmiotów oraz przejrzystość przy udzielaniu zamówień publicznych. Naruszenie dyscypliny finansów publicznych niezgodne z przepisami o zamówieniach publicznych określa [art. 17].

Katalog naruszeń obejmuje m.in.:

• opisanie przedmiotu zamówienia w sposób, który mógłby utrudniać konkurencję;

• opisanie sposobu dokonania oceny spełniania warunków udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego w sposób niezwiązany z przedmiotem zamówienia lub nieproporcjonalny do przedmiotu zamówienia;

• niezgodne z przepisami ustalenie wartości zamówienia publicznego lub jego części, jeżeli miało to wpływ na obowiązek stosowania przepisów o zamówieniach publicznych albo na zastosowanie tych przepisów o niższej wartości;

• niezgodne z przepisami o zamówieniach publicznych określenie kryteriów oceny ofert.

Przedstawiony katalog naruszeń dyscypliny finansów publicznych obejmuje m.in. opisanie przedmiotu zamówienia w sposób, który mógłby utrudniać uczciwą konkurencję, czyli:  

• niejednoznaczny lub dyskryminujący opis przedmiotu zamówienia - naruszenie art. 29 ust 2 Pzp;

• naruszenie art. 29 ust. 3 Pzp, przez opisanie przedmiotu zamówienia przez wskazanie znaków towarowych, patentów lub pochodzenia, bez dopuszczenia możliwości składania ofert równoważnych;

• naruszenie art. 30 ust.1, ust.3 Pzp, poprzez opisanie przedmiotu zamówienia przez odniesienie się do norm, aprobat, specyfikacji  technicznych i systemów odniesienia z naruszeniem ustawowej kolejności;

• niejednoznaczny lub dyskryminujący opis przedmiotu zamówienia;

• ograniczenie kręgu potencjalnych oferentów…

Przygotowanie dokumentacji projektowej leży w zakresie działania biura projektów, w tym projektantów bezpośrednio zaangażowanych w opracowanie dokumentacji projektowej opisującej przedmiot zamówienia. To na nich ciąży odpowiedzialność opracowania dokumentacji, tak, aby nie utrudniała uczciwej konkurencji.

Natomiast za opracowanie wartości zamówienia na roboty budowlane odpowiada bezpośrednio osoba opracowująca kosztorys inwestorski.  To ona z kolei - zgodnie z rozporządzeniem z 18 lipca 2004 w sprawie metod i zasad sporządzenia kosztorysu inwestorskiego, obliczenia planowanych kosztów prac projektowych oraz planowanych kosztów robót budowlanych określonych w programie funkcjonalno-użytkowym (Dz.U. Nr 130 Poz. 1389) - sporządza kosztorys inwestorski stanowiący podstawę określenia wartości zamówienia na roboty budowlane. 

WNIOSEK

Zmiana ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych oraz niektórych innych ustaw poszerzyła katalog osób odpowiedzialnych za finanse publiczne. Katalog ten obejmuje osoby opisujące przedmiot zamówienia - dokumentację projektową w tym projekt budowlany, projekt wykonawczy, przedmiar robót oraz informację bioz, a także specyfikację techniczną wykonania i odbioru robót budowlanych oraz kosztorysanta odpowiadającego za opracowanie kosztorysu inwestorskiego będącego podstawą ustalenia wartości zamówienia na roboty budowlane.

Pierwszy odpowiedzialny jest za opracowanie opisu przedmiotu zamówienia w sposób nieutrudniający uczciwej konkurencji, drugi za prawidłowe sporządzenie kosztorysu inwestorskiego zgodnie z przepisami ustalającymi metody i podstawy określenia wartości zamówienia na roboty budowlane.
 

1 USTAWA z dnia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych oraz niektórych innych ustaw
 

Elżbieta Ziaja